Pan en Syrinx

erg vrij naar: Ovidius, Metamorphosen boek I verzen 689-712

Heel lang geleden in een land hier niet zo ver vandaan leefde er een bloedmooie nimf, Syrinx genaamd. En hoewel nimfen per definitie altijd sierlijk en charmant zijn, spande deze Syrinx toch waarlijk de kroon. Haar huid was nog blanker dan ongerepte sneeuw in de winter en haar wangen nog rozer dan blozende appeltjes op een hete, zwoele zomerdag. Maar die schoonheid had zo haar nadelen: geen bronstige sater of hitsig boswezen kon Syrinx aankijken zonder meteen op haar verliefd te worden. Bij het woord ‘verliefd’ mag u, welopgevoede lezer, niet denken aan liefdesbrieven die met bevende hand worden geschreven uit angst om afgewezen te worden, of aan anoniem geleverde bloemen. Nee, daar had dat licht ontvlambare bosvolk weinig kaas van gegeten. Wanneer zij verliefd werden, wilden ze zo snel en bruut mogelijk overgaan tot de liefdesdaad. Veel woorden maakten zij daar niet aan vuil. En dus bracht Syrinx een groot deel van de dag, en een nog groter deel van de nacht, door met zich voor hen te verstoppen. Want Syrinx was misschien wel mooi, maar van liefde en lust had ze geen verstand. Het was aan Diana dat zij haar leven gewijd had. En Diana, tweelingszus van Apollo, ongenaakbare godin van de jacht, hield niet van mannen en verkoos een celibatair leven boven een gevuld met liefdesavontuur. Syrinx, net zoals haar grote voorbeeld, bracht haar leven door in kuisheid, vrij van enig amoureus verlangen.

Op een dag echter werd Syrinx achterna gezeten door Pan, die haar had opgemerkt toen ze de Lycaeusberg afdaalde. Pan was de zoon van Hermes en de nimf Penelope. Hij had het onderlijf van een geitenbok en het bovenlijf van een man. Pan had een groot zwak voor nimfen, in het bijzonder voor jonge, kuise nimfen. Als een dodelijk gewond dier stootte hij een vreselijk gebrul uit. Syrinx keek paniekerig om zich heen. “Waar kwam dat geschreeuw vandaan?” Syrinx’ ogen gleden over elke struik en over elke boom, maar ze zag niemand. Behoedzaam daalde ze de berg verder af. Pan zette stil de achtervolging in. Maar een brandend hart neemt snel risico’s, en toen hij zag dat Syrinx’ voorsprong groter werd, dreef hij zijn tempo op. Een droge tak kraakte onder Pans behaarde poot. Syrinx keek om en stond oog in oog met de lelijkste man die ze ooit gezien had. Bovendien had Pan een erg penetrante lijfgeur. Syrinx liep zo snel als ze kon weg. Pan grijnsde alleen maar en ging als een maniak achter haar aan. Syrinx sprong met lenige passen over struiken en rotsen, totdat ze bij de zanderige rivier, de Ladoon, aankwam. Die rivier verhinderde haar de overtocht en ze begon radeloos te jammeren: “O, lieve zusters van me, nimfen van deze kalme rivier, aanhoor mijn smeekbede en geef mij een andere gedaante, zodat die harige geit me met rust laat!” De riviernimfen hadden elk woord van de mooie Syrinx gehoord en besloten haar te helpen.

Syrinx voelde hoe haar tenen langer en smaller werden en hoe ze zich een weg boorden in de zanderige rivierbodem. Haar mooie, vrouwelijke welvingen verdwenen. Syrinx werd zo dun als een twijgje. Haar eens zo blanke huid werd donkergroen. Haar kastanjebruine haren leken wel pluisjes en dansten zwierig in de speelse wind. Syrinx was tot riet getransformeerd.

Hijgend kwam een zwetende Pan bij het rietveld aan. Nergens was de nimf te bespeuren! Hij brak een van de stengels af. Woedend was hij! Wat voor een ellendige goocheltruc was dit nu weer! Gefrustreerd blies hij op de holle stengel in de hoop dat Syrinx weldra voor hem zou staan. Maar het enige wat dit opleverde, was een treurig melodietje dat uit de holle stengel klonk. “Wel, alle saters op een stokje! Dat lijkt wel de stem van Syrinx!” En omdat Pan er stellig van overtuigd was dat Syrinx in een van de holle rietstengels gevangen werd gehouden, bleef hij onverdroten verder blazen op het instrument dat hij verkreeg door rietstengels van klein naar groot te ordenen en met bijenwas aan elkaar te lijmen.