Naevolus groet nooit als eerste (epigram 3.95)

Jij bent nooit, Naevolus, de eerste die groet.
Je wacht altijd, totdat een ander dat doet.
Dán pas kaats je een ‘hallo’ terug.
Zelfs een raaf komt sneller met een groet over de brug.
Je moet mij eens uitleggen, Naevolus, hoe dat komt,
want ik snap er geen sikkepit van, verdomd!
Je bent niet beter of van een hogere stand.
Titus en Domitianus hebben mij beloond met gulle hand. (1)
Ze hebben me zelfs het driekinderrecht gegeven. (2)
Veel mensen lezen wat ik heb geschreven.
Ik ben beroemd en geliefd. (3)
Ik heb het zelfs tot ere-tribuun geschopt alstublieft! (4)
Ik kan in het theater op de bank van de equites gaan zitten
zonder dat Oceanus, zoals bij jou, daarover begint te vitten. (5)
Door mijn toedoen hebben velen het Romeins burgerrecht verkregen. (6)
Meer dan dat er slaven bij jou de vloer staan te vegen.
Weet je, Naevolus, waarin wij twee verschillen?
Ik zit zo niet te krinkelen met m’n billen.
Iets wat jij, Naevolus, zo aardig doet,
wanneer je dringend gekontneukt moet.
Ok, Naevolus, jij wint het spel.
Ik groet jou als eerste wel.

Noten bij de tekst:
(1) In het Latijn staat er: v5 Caesar uterque, beide keizers. Achter hen schuilen twee keizers van de Flavische dynastie, Titus en Domitianus, bij wie Martialis dankzij zijn soms schaamteloze hielengelik op een goed blaadje stond. Ter gelegenheid van de opening van het Colosseum te Rome in 80 na Chr. schreef Martialis een bundeltje gelegenheidsgedichten, het Liber Spectaculorum (Boek van de Spelen). Het was waarschijnlijk naar aanleiding van deze dichtbundel dat keizer Titus (keizer van 79-81) Martialis het ius trium liberorum verleende, het zogenaamde ‘driekinderrecht’. Dit privilege hield heel wat voordelen in: als man kreeg je voorrang bij het bekleden van politieke functies en je werd vrijgesteld van je taak als voogd. De opvolger van keizer Titus, keizer Domitianus (keizer van 81-96) bekrachtigde dit recht een tweede maal voor Martialis.
(2) het ius trium liberorum, zie noot hierboven
(3) Letterlijk staat er dit in het Latijn: v7-8 Ore legor multo notumque per oppida nomen non expectato dat mihi fama rogo. (Door menig mond word ik gelezen – Romeinen lazen vaak hardop – en de roem geeft mij een bekende naam in de steden zonder dat er op een brandstapel gewacht wordt.)
(4) Eenmaal Martialis in de gunst stond bij de Flavische keizers viel hem nog een ander privilige te beurt: hij werd benoemd tot ere-tribuun. Dat voorrecht verleende hem automatisch het statuut van eques (ridder), waarvoor je normaliter moest beschikken over een vermogen van 400.000 sestertiën.
(5) Oceanus: net zoals Leitus in epigram 5.8, 5.14 en 5.35 is Oceanus een dissignator theatralis, een soort van zaalwachter. Hij moest mensen die niet tot de stand van de equites behoorden, maar toch de plaatsen innamen in het theater die voorbehouden waren aan de leden van de equites, verjagen. Voor meer uitleg lees: Gesnoef in het theater – deel 1 (epigram 5.8) – Oschrijft
(6) Martialis trad ook zelf op als patronus en heeft redelijk wat Spaanse landgenoten – Martialis was afkomstig uit het Spaanse Bilbilis – aan het Romeinse burgerrecht geholpen.