Trucjes tegen het kussen (epigram 10.22)

Naast Postumus is Philaenis een tweede personage wiens kussen Martialis liever mijdt. Zij treedt vaker op in Martialis’ epigrammen en altijd gebeurt dat in een uitgesproken negatieve en seksuele context.

In onderstaand epigram verzint Martialis het volgende trucje om Philaenis te ontmoedigen in haar kusdrang: hij wendt een vreselijke ziekte voor, mentagra. Plinius Maior beschrijft de ziekte in zijn Naturalis Historia XXVI, 2. Omdat de ziekte meestal op de kin begint (Lat mentum), wordt ze mentagra genoemd (‘kinjicht’). Meestal verspreidt de ziekte zich over het hele gezicht, waarbij enkel de ogen gespaard blijven. Daarna dijt ze verder uit naar beneden: ze treft de hals, borst en handen met een afzichtelijke schilfering van de huid. De behandeling is erger dan de kwaal: met behulp van bijtende middelen brandt men het vlees tot op het bot weg. Doet men dat niet, dan steekt de ziekte opnieuw de kop op. Na de behandeling blijft een litteken achter ‘dat afzichtelijker is dan de ziekte zelf’ (foediore… cicatrice quam morbo). Om die littekens te verwijderen wordt onbehandeld lood gebruikt (Plin. Nat. XXXIV.66 in medicina per se plumbi usus cicatrices reprimere).

10.22

Waarom ik met pleisters op de kin
aan m’n wandeling door de stad begin?
Waarom ik mijn gezonde lippen
steeds in loodpasta zit te dippen?
Waarom ik al die onzin niet gewoon laat?
Omdat je anders, Philaenis, aan het kussen slaat!