Het goede leven, waarom wachten? (epigram 2.90)

Dit epigram heeft Martialis gericht tot de beroemde professor in de welsprekendheid, Marcus Fabius Quintilianus, die net zoals Martialis uit Spanje afkomstig was. Zijn bekendste werk, Institutio Oratoria, was vermoedelijk nog niet gepubliceerd op het moment dat Martialis dit epigram schreef, maar de redenaar genoot ook toen al grote faam. (Craig A. Williams, Oxford 2004)

2.90

Quintilianus, jij houdt de losbandige jeugd stevig in ’t gareel.
De Romeinse welsprekendheid, Quintilianus, schittert vooral door jóu momenteel.
Voluit wil ik leven en daar geen seconde mee wachten,
ik ben arm en de leeftijd sabbelt nog niet aan mijn krachten.
Níemand hoeft met het leven te wachten,
enkel hij die naar rijkdom zit te smachten,
een fortuin wil verdienen, dingen realiseren,
z’n illustere voorouders met maskers in het atrium vereren. (1)
Ik neem genoegen met een haard en een simpel huis,
dat kan tegen wat rook en gruis.
Een sprankelende waterbron,
een fris groen gazon,
een flinke slaaf in huis geboren, niet gekocht, (2)
een vrouw die niet met haar kennis pocht, (3)
een nacht vol slaap en zonder stress,
op het einde van de dag niet één proces!

Noten bij de tekst:
(1) Romeinse families eerden hun voorouders die een hoge politieke functie hadden vervuld met wassen maskers (Lat. imagines), die in het atrium bewaard werden. Tijdens een begrafenisstoet werden die maskers bovengehaald en in de processie meegedragen. Hoe meer wassen maskers, hoe belangrijker de familie. Die families werden dan ook aangeduid met de term nobiles.
(2) De naam van zo’n in het huis geboren slaafje is verna, (gen.) vernae. Geen onbelangrijk detail: samen met de toevoeging v9 satur (weldoorvoed) creëert het een aangename, huiselijke sfeer.
(3) Geleerde dames, die de taalfouten van hun man verbeteren of hen op inconsistenties in hun redenering wijzen, zorgen maar voor één ding: gezichtsverlies van de man! Een vrouw moet vooral gehoorzaam zijn en haar plaats kennen: kinderen baren en verzorgen, in haar vrije tijd wat handwerk verrichten en als ze dan toch per se intellectueel wil gestimuleerd worden, mag ze zich verdiepen in de lyrische poëzie. Meer weten over dit onderwerp? Martialis XI.19: Martialis wil niet met Galla trouwen, omdat ze geleerd is (Lat. diserta). Zij zou te snel doorhebben wanneer hij een scheve schaats rijdt. (klik hier) Leestip? ‘Matrona docta : geleerde vrouwen in het antieke Rome’, Emily Hemelrijk in: Spiegel historiael, Jrg. 35 (2000) nr. 1, p. 15-21