Epigram boek VIII.31

Het driekinderrecht, dat in dit epigram ter sprake komt, vloeide voort uit de huwelijkswetten, de Lex Julia en de Lex Papia Poppaea, die keizer Augustus respectievelijk in 18 v. Chr. en in 9 n. Chr. invoerde. De bedoeling van die wetten was om kroostrijke gezinnen in de Romeinse upper class te stimuleren door allerhande voordelen te koppelen aan het hebben van drie kinderen. Zo kreeg de man des huizes recht op politieke topjobs en werd de vrouw des huizes vrijgesteld van de anders verplichte ‘tutela mulierum’ (voogdij over de vrouw). Zo kon zij zelf contracten afsluiten en was zij niet altijd aangewezen op de goodwill van haar man (of een ander mannelijk familielid). Maar gaandeweg werd het toekennen van het driekinderrecht losser: gezinnen die niet aan kinderen geraakten (door vruchtbaarheidsproblemen, miskramen, …) kregen het soms ook toegekend. En soms liep het zelfs zo’n vaart dat burgers het recht op basis van een goede daad verwierven. Uiteindelijk werd het recht afgeschaft in 534 n. Chr. door keizer Justianianus.

In onderstaand epigram probeert een zekere Dento, hoewel hij nog maar pas is getrouwd en er dus van kinderen – laat staan van drie exemplaren – onmogelijk al sprake kan zijn, via schriftelijke verzoeken van keizer Domitianus gedaan te krijgen dat hij toch dat driekinderrecht krijgt. Heel erg vreemd, vindt Martialis dat. Heb je dan geen zin om kinderen bij je vrouw te verwekken en welke achterliggende, vuige begeerten zouden daarbij een rol kunnen spelen…? Opnieuw blinkt dit epigram uit in de kracht van de suggestie. Kan Martialis soms heel erg expliciet zijn, minstens even leuk zijn zijn ‘tongue in cheek’ momenten.

VIII. 31

Hemeltje, Dento, wat heb je nu over jezelf verklapt?
Hoewel je nog maar pas in ’t huwelijksbootje bent gestapt,
zit je de keizer met schriftelijke verzoeken te jennen
om jou ’t driekinderrecht toe te kennen.
En intussen zit je vrouwtje moederziel alleen.
Ga er toch als de bliksem heen!
Straks kom je bij je thuiskomst voor verrassingen te staan
en tref je geen drie, maar vier koters aan!