De kok heeft het gedaan! (8.23)

Kan je bevriend zijn met iemand die niet dezelfde culinaire normen en waarden deelt als jijzelf? Ik vind van niet. En dan heb ik het niet over verschillen die er helemaal niet toe doen. Drink jij liever een glas rosé in de zomer in plaats van een frisse, schuimende pint? Even goede vrienden! Ik heb het over normen en waarden die fundamenteel van elkaar verschillen. Niets gezelliger dan aan tafel te zitten keuvelen omringd door goed gezelschap en lekkere spijzen. Schenk de glazen vol met niet te zuipen azijn en de sfeer ziet er al helemaal anders uit. Laat dan ook nog eens de chips allesbehalve krokant zijn en de olijven beschimmeld, en je begrijpt dat er van sfeer dan geen sprake meer kan zijn. Toch niet van de gemoedelijke soort. Als gastheer de flutjeswijn netjes terugkrijgen in de vorm van een fontein in je gezicht, is niet bepaald het soort sfeer dat ik voor ogen heb. Ik kan Martialis dus goed begrijpen: de zweep zou ik in dat geval ook snel vasthebben.

8.23

Voor jou ben ik een beul en een gulzigaard,
omdat ik, Rusticus, de zweep niet heb gespaard
voor het eten dat de kok heeft klaargemaakt.
Maar als een maaltijd die me niet heeft gesmaakt
nog geen geldige reden is om een kok te slaan,
welke reden voer jij dan aan?

Toelichting bij de tekst:

In dit epigram spreekt Martialis een zekere Rusticus toe. Het is het enige epigram dat tot dit personage gericht wordt. De naam, afgeleid van het Latijnse woord rus, ruris (o.): het platteland, doet meteen het vermoeden rijzen dat het hier gaat om een ongelikte boer. En die indruk wordt inderdaad bevestigd: Martialis, die houdt van lekker eten, geeft de kok er flink van langs wanneer hij een beroerde maaltijd krijgt voorgeschoteld. Rusticus, die eten duidelijk minder belangrijk vindt, geeft Martialis een reprimande: Martialis gedraagt zich wreed (saevus) en handelt uit een overdreven gulzigheid (gulosus). Maar, merkt Martialis fijntjes op, welke andere reden is er om een kok te slaan dan omdat hij niet goed gekookt heeft? We weten natuurlijk niet hoe hard Martialis zijn kok heeft aangepakt: in het Latijn staat er caedo cocum. Behalve een mooie alliteratie van de harde k-klank, is er hier ook een dubbele betekenis in het spel: de eerste betekenis van het werkwoord caedere is immers ‘doden’…